Ziemia filmowa gwałtownie przebudzona

Muzycy zaczęli klasycznie, motywem z serialu „Czterdziestolatek”. Bo i taka rocznica dogoniła Amatorski Klub Filmowy MUZA. Jubileusz, który odbył się w Strefie K w Konińskim Domu Kultury, zgromadził pokolenia filmowców amatorów, którzy tworzyli swoje filmy, wspierali kolegów albo z nim po prostu sympatyzowali. Z obliczeń, które podali do publicznej wiadomości dwaj prezesi – Antoni Sieńkowski (pierwszy, 1973-1988) i Andrzej Moś (od 1988 aż do dziś) wynika, że było to niemal 200 osób.

W spotkaniu 1 grudnia br. wzięli też udział filmowcy profesjonaliści, wywodzący się z nurtu kina amatorskiego oraz szkoleniowcy, dzięki którym klub filmowy w Koninie rozpoczął swoją działalność. Dorobek AKF MUZA jest imponujący, jego filmografia liczy prawie 70 filmów, głównie dokumentalnych, choć nie brakowało porywów fabularnych. Na jubileuszu pojawili się najstarsi i najmłodsi członkowie Klubu, a także szkoleniowcy, jak Rosław Lewandowski, który był pierwszym instruktorem filmu, zaimportowanym z Pałacu Kultury ZAMEK w Poznaniu. Ale spiritus movens ruchu filmowego był Antoni Sieńkowski, kinooperator z żelaznymi uprawnieniami, który parał się fotografią, a którego marzeniem było ROBIĆ FILMY. Jego marzenie spełnił ówczesny instruktor fotografii klasy S, postać nietuzinkowa w mieście, Zdzisław Szklarkowski, który uległ namowom Sieńkowskiego i sprowadził do Konina Rosława Lewandowskiego.

W 1973 roku na zabraniu organizacyjnym pojawiła się 25-osobowa grupa, wśród nich Antoni Sieńkowski i filmowcy amatorzy działający przy Konińskich Zakładach Naprawczych w Zakładowym Klubie Filmowym KADR. To właśnie oni, wspólnie z Lewandowskim zrealizowali pierwsze zbiorowe dzieło w MUZIE zatytułowane „Ziemia przemian i przeszłości”. Dokument otrzymał nagrodę specjalną w 1974 na Przeglądzie Filmów Amatorskich Wielkopolski w Rawiczu. Na tej samej imprezie konińska MUZA, a konkretniej filmy zrealizowane przez rodzimych amatorów wpadły w oko Antoniemu Antkowiakowi, absolwentowi produkcji PWSFTViT w Łodzi, montażyście i operatorowi telewizyjnemu, który wówczas był jednym z jurorów w tym konkursie. I tak, za jego sprawą, MUZA nawiązała współpracę z wytrawną montażystką TVP Poznań, Różą Wojtą. Oboje byli obecni na jubileuszu, obojgu zostały wręczone okolicznościowe statuetki i dyplomy. Te ostatnie otrzymali również: Janusz Koprowski, Zdzisław Siwik, Andrzej Michalak, Maciek Plamowski, Jadwiga Kujawińska, Katarzyna Kubacka i Matylda Kawka – członkowie Klubu, ale też osoby, które wspomogły go merytorycznie i sprzętowo.

Andrzej Moś, który od 1988 roku prowadzi MUZĘ w Konińskim Domu Kultury wymienił z nazwiska najważniejszych klubowiczów, którzy działali od lat 70. Byli wśród nich najstarsi, pierwsi, jak Czesław Rakowicz, Antoni Cieślak, Bolesław Sikorski, Stefan Pietrzak, Józef Szyk, wspomniany Janusz Koprowski, Krzysztof Przybylak, Janusz Świniarski czy Robert Olejnik. Wielu amatorów, którzy uczestniczyli w rocznicowym wydarzeniu powiązało swoje losy z filmem, kinem, branżą medialną czy kulturą w szerszym sensie. Mowa o Rafale Góreckim, organizatorze Ogólnopolskiego Festiwalu Sztuki Filmowej „Prowincjonalia” we Wrześni, Zdzisławie Siwiku i Tristanie Tomczaku – zawodowych montażystach, Andrzeju Michalaku, Robercie Olejniku, Robercie Brzęckim, Bartku Soi. Kilka postaci z AKF MUZA stanęło po drugiej stronie kamery, zostając zawodowymi aktorami (Andrzej Kowalczyk, Bożena Zioła i Anna Wodzyńska) albo jak Waldemar Strajch i Matylda Kawka – reżyserami.

Jubileusz uświadomił coś jeszcze. Że film amatorski to nie tylko ludzka pasja, chęć obserwacji, tworzenie, współpraca, lecz przede wszystkim więzi między ludźmi, pokoleniowe i zawodowe. Jego gośćmi byli także zawodowi filmowcy: do niedawna dokumentalista (bo właśnie wspólnie z czterema innymi autorami wyreżyserował swoją pierwszą nowelową fabułę „Stacja Warszawa”, zaprezentowaną na 23. Przeglądzie Polskich Filmów Fabularnych „Debiuty” w Koninie) – Maciej Cuske i operator filmowy z Konina – Radosław Ładczuk, którzy kilka lat wcześniej spotkali się na planie dokumentu „Kuracja”. Tak się również złożyło, że Cuske zrealizował warsztaty w Koninie, w których uczestniczyli między innymi Łukasz Rembas, Tristan Tomczak i Jacek Kowalski. Jego pokłosiem był film dokumentalny „Chińska wioska” (2006) zaprezentowany na premierze „Statystów” Michała Kwiecińskiego, debiutującego wtedy w roli reżysera. I znów tak się składa, że Ładczuk, który był członkiem Amatorskiego Klubu Filmowego AWA w Poznaniu (na jubileuszu MUZY jego były instruktor, Janusz Piwowarski), zawitał do MUZY będąc studentem I roku Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi, na wydziale operatorskim ze swoim filmem dokumentalnym o konińskich artystach, Danucie Czerwińskiej i Janie Sznajdrze z Posoki („Upał”, 2001). W pracy nad nim wspierał go od strony montażowej Zdzisław Siwik (również student tej zacnej szkoły, tyle, że wydziału realizacji). Z tego jak się te losy i pomoc splatają, bez względu na czasoprzestrzeń, widać, czym jest ruch amatorski i branża filmowa w ogóle. To drzewo, które się rozrasta. System połączonych ze sobą naczyń, co dobrze wróży i ludziom filmu, i polskiej kinematografii.

Statuetki okolicznościowe z rąk Andrzeja Mosia i dyrektor Konińskiego Domu Kultury, Elżbiety Miętkiewskiej-Markiewicz otrzymali też (poza Różą Wojtą i Antonim Antkowiakiem): Rosław Lewandowski, Józef Szyk i Antoni Sieńkowski. Jak z pod ziemi wyrosła też ostatnia statuetka, która powędrowała do Andrzeja Mosia. Patron konińskiej MUZY podkreślił, że filmy powstają mimo braków, charakterystycznych dla amatorskich produkcji. Przedstawił także najmłodszych członków AKF MUZA, którzy otworzyli nową dziesiątkę jej historii: Oskara Radke, Janka Bobrowskiego i Pawła Michalskiego. Nie zapomniał o Ance Czaplickiej i Macieju Kościelskim, twórcach filmów, które zamknęły 40-lecie Klubu. Józef Szyk – nestor AKF MUZA, plastyk i twórca pierwszego filmu animowanego w jej historii – przpomniał kolegów, którzy odeszli: Romana Bielińskiego, Benedykta Sokołowskiego, Wojciecha Majchrzaka oraz Zdzisława Szklarkowskiego, doktora Piotra Janaszka i dyrektora Domu Kultury Zagłębia Konińskiego, pod którego skrzydłami MUZA wyrosła – Konrada Zawala.

Goście jubileuszu obejrzeli pierwszy film, zrealizowany zbiorowo w MUZIE – „Ziemia przemian i przyszłości” oraz produkcję dokumentalną autorstwa Andrzeja Mosia i Tristana Tomczaka – „Filmowa historia MUZY”, w którym znalazły się wypowiedzi najważniejszych dla Klubu ludzi 40-lecia. Z tej okazji została przygotowana publikacja zatytułowana „Jaka jesteś MUZO?”, której wydawcą jest ówczesny dyrektor Wojewódzkiego Domu Kultury – Kazimierz Lipiński, stanowiąca szkic do historii AKF MUZA, zawierająca wspomnienia, fotografie i szczegółową filmografię (można ją otrzymać w Konińskim Domu Kultury). Jubileuszowi MUZY towarzyszyła muzyka. W wykonaniu Michała Rybackiego (skrzypce) i Włodka Sypniewskiego (gitara) goście wysłuchali nieśmiertelnych pieśni Włodzimierza Wysockiego, Leonarda Cohena i Jaromira Nohavicy. Ostatnim utworem, na szczęście, którego nigdy za wiele i chyba dedykacją artystów dla MUZY była – „Złota ryba”.

***

W dziesiątą rocznicę starszy brat z Poznania – Amatorski Klub Filmowy AWA, tak życzył konińskiej MUZIE: „…dotrwania co najmniej jeszcze 5 takich rocznic, nakręcenia co roku 10 arcydzieł, 20 filmów znakomitych, 30 dobrych i 1 złego (do celów statystycznych), wychowania czołówki naszej przyszłej kinematografii, systematycznego powiększania pomieszczeń klubowych (w tym otwarcia przed rokiem 2000 Domu Pracy Twórczej MUZA oraz Domu Spokojnej Starości Filmowca Nieprofesjonalisty), nadmiaru kamer Arriflex ST, udanej współpracy z tak skromnymi ośrodkami jak: Hollywood, Cicecita, AKF AWA, a także i przede wszystkim dużej odporności psychicznej, nowego zarządu Federacji i zwiększonych kartek mięsnych”.

Czy te życzenia się ziściły? Nie wszystkie, bo kartek na mięso nam już nie trzeba. Zostało to, co najważniejsze: MUZA ze swą parą w gwizdku i odwiecznym szczęściem do ludzi.

fot. Marcin Oliński

FILMOWA HISTORIA MUZY

Scenariusz: Andrzej Moś
Realizacja i zdjęcia: Andrzej Moś, Tristan Tomczak
Montaż: Tristan Tomczak
Organizacja produkcji: Andrzej Moś
Opracowanie muzyczne: Krystian Weber
Opracowanie dźwiękowe: Przemysław Morawski
Opracowanie materiałów archiwalnych i fotosy: Zdzisław Siwik
Reprodukcje: Andrzej Moś, Zdzisław Siwik

Film dokumentalny o 40-letniej historii Amatorskiego Klubu Filmowego MUZA w Koninie, jednego z najstarszych klubów amatorskich w Wielkopolsce. Klub narodził się w 1973 roku pod patronatem Domu Kultury Zagłębia Konińskiego i działa nieprzerwanie do dzisiaj. Filmografia MUZY liczy w tej chwili prawie 70 tytułów, a filmowcy z Konina za swoje filmy otrzymali wiele nagród i wyróżnień na regionalnych i ogólnopolskich festiwalach.

W filmie występują: Antoni Sieńkowski, Józef Szyk, Andrzej Moś, Grzegorz Buciak, Wojciech Plamowski, Matylda Kawka, Zdzisław Siwik, Anna Czaplicka. Wykorzystano w nim fragmenty dokumentów zrealizowanych w Amatorskim Klubie Filmowym MUZA w latach 1973-2013 oraz fotografie z archiwum Konińskiego Domu Kultury.

Podziękowania dla Centrum Kultury i Sztuki w Koninie, Zenony Cyplik, Antoniego Sieńkowskiego, Józefa Szyka, Zuzanny Janaszek-Maciaszek za pomoc w realizacji dokumentu.

Produkcja: Koniński Dom Kultury, Portal Wielkopolski Wschodniej konin.LM.pl, czas: 35'