4 0 L A T A M A T O R S K I E G O K L U B U F I L M O W E G O M U Z A

W listopadzie 2013 roku Amatorski Klub Filmowy MUZA w Koninie obchodził imponujący jubileusz 40-lecia swojej działalności. W Wielkopolsce, gdzie amatorski ruch filmowy zorganizowany w formie klubowej był zawsze bardzo silny i liczny, do obecnych czasów przetrwały tylko dwa kluby: AKF AWA działający w Centrum Kultury ZAMEK w Poznaniu i koniński „czterdziestolatek” – AKF MUZA.

Pomysł na powołanie amatorskiego klubu filmowego narodził się w Koninie w 1973 roku. Antoni Sieńkowski, wtedy młody kinooperator Kina CENTRUM, namówił Zdzisława Szklarkowskiego, instruktora fotografii w Domu Kultury Zagłębia Konińskiego, aby spróbować zainteresować tą inicjatywą Konrada Zawala, ówczesnego dyrektora DKZK. Dyrektor Zawal pomysł zaakceptował i jesienią 1973 roku ogłoszono w prasie nabór na szkolenie filmowe.

Pierwsze zajęcia prowadził Rosław Lewandowski, instruktor z Pałacu Kultury ZAMEK w Poznaniu, który przywoził do Konina kamerę „Krasnogorsk 2” z wyposażenia AKF AWA. Również tą kamerą nakręcono pierwszy koniński film amatorski „Ziemia przemian i przyszłości”. Był to dokumentalny zapis ukazujący rozwijający się przemysł oraz zmieniające i rozbudowujące się miasto. Film samodzielnie nakręcili i zmontowali: Antoni Sieńkowski, Andrzej Kowalczyk, Czesław Rakowicz, Roman Bieliński, Józef Szyk i Gustaw Schneider. Nagroda specjalna na Przeglądzie Amatorskich Filmów Wielkopolski w 1974 roku była pierwszym znaczącym sukcesem MUZY.

Następne filmy: „Dożynki '74”, dwa wydania Konińskiego Serwisu Filmowego też były swoistą spłatą długu wobec „społeczno-politycznego” patronatu, ale dość szybko zaczęły powstawać w MUZIE filmy autorskie. Wśród nich trzeba wymienić tytuł „Urodzony w niedzielę”, pierwszy film animowany (lalkowy), który powstał w Koninie. Zrealizowali go: Józef Szyk, Czesław Rakowicz i Gustaw Schneider.

Już w pierwszych latach istnienia MUZY filmowcy-amatorzy korzystali z pomocy i fachowych konsultacji pracowników TV Poznań, Róży Wojta i Antoniego Antkowiaka, często też wyjeżdżali na plenery filmowe, gdzie mogli rozwijać swoje umiejętności.

Ten pionierski, pełen entuzjazmu okres, zakończył się w 1981 roku. Po stanie wojennym konińscy pionierzy filmu amatorskiego w większości zrezygnowali z aktywnego udziału w pracach MUZY, mimo że Klub miał wreszcie przyzwoite wyposażenie i swoją stałą siedzibę w budynku Wojewódzkiego Domu Kultury.

Nowy ożywczy, duch zapanował wtedy, gdy Piotr Janaszek, młody lekarz ortopeda, energiczny działacz Towarzystwa Walki z Kalectwem, zaczął szukać partnerów do realizacji swojej idei aktywnej rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Kazimierz Lipiński, dyrektor Wojewódzkiego Domu Kultury (jednostka powstała po przekształceniu DKZK i powołania województwa konińskiego) i Piotr Janaszek, jako szef Oddziału TWK w Koninie, podpisali porozumienie o współpracy. Na mocy tego porozumienia instruktorzy z WDK wyjeżdżali do Mielnicy nad Gopłem, aby tam prowadzić zajęcia na obozach rehabilitacyjnych, a filmowcy z AKF MUZA realizowali krótkie filmy dokumentalne, których bohaterami były osoby niepełnosprawne. Te filmy odważnie, jak na tamte czasy, odkrywały cały splot problemów wynikających z braku programów rehabilitacji i integracji. Powstała cała „filmowa galeria” portretów osób, które mimo swojej niepełnosprawności osiągały życiowe sukcesy.

Zanim w filmie amatorskim rozpoczęła się era elektroniki, filmowcy AKF MUZA zrealizowali w 1988 roku, na negatywie barwnym 16 mm, film dokumentalny o Koninie „Z koniem w herbie”. To szeroka monografia, filmowy „raport o stanie miasta” (zabytki i kultura, oświata, przemysł i infrastruktura) utrwalający jego ówczesne osiągnięcia i problemy, wygląd i atmosferę.

Amatorski Klub Filmowy MUZA działa do dzisiaj, po likwidacji Wojewódzkiego Domu Kultury opiekę nad nim przejął Koniński Dom Kultury. Wśród byłych członków klubu jest już spora grupa absolwentów szkół filmowych: Waldemar Strajch, Matylda Kawka, Zdzisław Siwik, Rafał Górecki, Mikołaj Mieszała, Tristan Tomczak.

Efekt czterdziestolecia to ponad 70 filmów dokumentalnych, fabularnych i animowanych, liczne nagrody i wyróżnienia, w tym dwukrotnie Grand Prix na prestiżowym Ogólnopolskim Konkursie Filmów Amatorskich OKFA im. prof. Henryka Kluby w Koninie.

Przy okazji jubileuszu udało się utrwalić historię i osiągnięcia AKF MUZY oraz sentymentalne wspomnienia byłych członków. Dzięki Kazimierzowi Lipińskiemu ukazał się album „Jaka jesteś MUZO?”. Starannie zredagowane wydawnictwo zawiera pełną filmografię Klubu, archiwalne zdjęcia i fotosy robocze z planów filmowych (tzw. „werki”), wspomnienia założycieli MUZY i jej późniejszych członków. Powstał też film dokumentalny „Filmowa historia MUZY”, wyprodukowany wspólnie przez Koniński Dom Kultury i Portal Wielkopolski Wschodniej LM,pl zrealizowany przez Andrzeja Mosia i Tristana Tomczaka.

To dobrze, że z okazji jubileuszu udało się sfinalizować te dwie inicjatywy. Jednak na progu nowego okresu w historii MUZY trzeba sobie zadać pytanie o należytą ochronę klubowego dorobku filmowego, szczególnie materiałów dokumentalnych. Przecież nie każde miasto w Polsce może mieć do dyspozycji tak bogate filmowe archiwum. Zarejestrowane w latach 1986-1988 obraz Konina i całej miejskiej infrastruktury, zakładów przemysłowych, wizerunki ludzi tworzących lokalną historię w dziedzinie kultury, oświaty, sportu, to materiały unikatowe, a ich wartość rośnie z każdą mijającą dekadą. W przyszłości to będzie cenny materiał dla historyków, dziennikarzy, filmowców dokumentalistów. Ale te taśmy trzeba uchronić przed zniszczeniem, przegrać na trwałe nośniki, zdigitalizować, bo następnych 40 lat już nie przetrwają.

Andrzej Moś
instruktor ds. filmu
AKF MUZA

P U B L I K A C J A J U B I L E U S Z O W A	F I L M O G R A F I A

F I L M O W A K R O N I K A M U Z Y

Z okazji 40-lecia Klubu powstał film dokumentalny „Filmowa historia MUZY”, wyprodukowany wspólnie przez Koniński Dom Kultury i Portal Wielkopolski Wschodniej LM.pl Pokaz specjalny odbył się 23 października 2013 roku w Konińskim Domu Kultury (Strefa K), w czasie uroczystego spotkania członków AKF MUZA, sympatyków i współpracowników Klubu.

scenariusz: Andrzej Moś
realizacja i zdjęcia: Andrzej Moś, Tristan Tomczak
montaż: Tristan Tomczak
organizacja produkcji: Andrzej Moś
opracowanie muzyczne: Krystian Weber
opracowanie dźwiękowe: Przemysław Morawski
współpraca realizatorska: Iza Bobrowska
opracowanie materiałów archiwalnych i fotosy: Zdzisław Siwik
reprodukcje: Andrzej Moś
Wystąpili: Anna Czaplicka, Grzegorz Buciak, Matylda Kawka, Andrzej Moś, Wojciech Plamowski, Antoni Sieńkowski, Zdzisław Siwik, Józef Szyk.

W filmie wykorzystano fragmenty filmów zrealizowanych w AKF „Muza” w latach 1973-2013 oraz fotografii z archiwum Konińskiego Domu Kultury.
Podziękowania dla: Centrum Kultury i Sztuki w Koninie, Zenony Cyplik, Antoniego Sieńkowskiego, Józefa Szyka, Zuzanny Janaszek-Maciaszek.
Produkcja: Koniński Dom Kultury, LM Lokalne Media